Werken op zee

Werken aan boord van een groot privaat ziekenhuisschip

Aan het woord is ditmaal Guido Kortleven (34). Hij is medisch technoloog en werkt bij Mercy Ships, een organisatie die chirurgische zorg mogelijk maakt voor de allerarmste mensen in Afrika.

Mercy Ships heeft twee grote private ziekenhuisschepen, die bemand zijn met vrijwilligers. Ze varen naar landen waar mensen geen toegang hebben tot betaalbare medische en chirurgische zorg. De zorg die zij bieden bestaat uit: mond-, kaak-, aangezichtschirurgie, plastisch-reconstructieve chirurgie, orthopedische chirurgie, oogheelkunde (bijvoorbeeld staaroperaties), gynaecologische chirurgie (bijvoorbeeld fisteloperaties) en tandheelkundige zorg.

De Africa Mercy kan 450 bemanningsleden herbergen en de Global Mercy 650 bemanningsleden.

Global Mercy

Guido werkt op de Global Mercy en dat schip heeft 6 operatiekamers, 102 bedden voor acute zorg, 7 intensive care/isolatiebedden en 90 low care bedden. Het schip ligt momenteel voor de kust van Sierra Leone en vanaf het vaste land komt elke dag nog een grote groep van ongeveer 150 mensen. Deze daycrew helpt met vertalen, werkt mee in de keuken of de machinekamer, helpt de schoonmaakdienst en werkt mee in de geestelijke verzorging. Per dag bevinden zich maximaal 1.000 mensen op het schip, inclusief de patiënten. Er zijn maximaal 200 patiënten per dag.

Mercy Ships verleent electieve chirurgische zorg

De low care unit biedt plaats aan 90 patiënten. Dat zijn patiënten die geen verpleegkundige zorg meer nodig hebben, alleen poliklinische zorg. Daarnaast zijn er nog 102 ziekenhuisbedden voor de klinische zorg. Van de 6 OK’s zijn er meestal 4 tot 5 in gebruik. Eén OK wordt vrijgehouden als back-up. Mercy Ships verleent electieve chirurgische zorg en er zijn 7 tot 8 chirurgen aanwezig. Het ziekenhuisgedeelte heeft bovendien klaslokalen, conferentieruimtes en simulatieruimtes beschikbaar voor trainingen.

Hoe kwam je bij Mercy Ships terecht?

Tijdens de opleiding Gezondheidszorgtechnologie in Rotterdam heb ik stagegelopen in het IJsselland Ziekenhuis, waar ik ook na mijn stage een paar dagen ben blijven werken. De afstudeerstage, experimentele cardiologie, vond plaats in het Erasmus MC. Na de opleiding ben ik gelijk aan de slag gegaan als teamleider van de afdeling Medisch Instrumenteel Beheer in het IJsselland Ziekenhuis en heb ik een bliksemcarrière doorgemaakt. Dat was een pittige periode. Ik miste echter het sleutelen in de werkplaats en ik wilde graag feeling houden met het praktische deel van het werkveld. Dat zorgde ervoor dat ik toch om me heen ging kijken naar andere uitdagingen.

Tijdens een congresbezoek in 2017 heeft het werk van de Mercy Ships mij geraakt. Omdat er op dat ogenblik nog geen plek voor ons gezin vrij was op het schip, ben ik op zoek gegaan naar een andere uitdaging. Die vond ik bij Zetacom, een ICT-bedrijf dat gespecialiseerd is in kritische communicatie. Ik heb hier gewerkt, totdat ik in 2019 benaderd werd door Mercy Ships met de mededeling dat de positie nog beschikbaar was en dat er een familiecabin vrijgekomen was.

Wat motiveerde jou?

Je vaardigheden inzetten voor mensen die nagenoeg niets hebben, is mooi. Wat mij ten diepste drijft is het principe dat Jezus ons meegeeft vanuit de Bijbel: behandel anderen zoals jij behandeld wilt worden. In 2019 ben ik aan boord gegaan samen met mijn gezin. We hebben geen huis meer in Nederland. In principe hebben we 6 weken vakantie per jaar en deze weken mag je zelf invullen. Als je als gezin aan boord komt wonen is een van de twee ouders de primary care giver. Bij ons is dat dus mijn vrouw, zij is hoofdverantwoordelijk voor de kinderen, vanwege de scheepsomgeving en de veiligheid. Er moet altijd iemand bij de kinderen zijn. Als de kinderen op school zitten, kan mijn vrouw wel werken. Dat doet zij als verpleegkundige.

Is iedereen vrijwilliger bij Mercy Ships?

Aan boord is nagenoeg iedereen vrijwilliger, op een enkele uitzondering na. Als er bijvoorbeeld tijdelijk geen vrijwillige kapitein beschikbaar is, wordt er uiteraard eentje ingehuurd. Ook als we in de haven liggen, dit zijn gewoon maritieme veiligheidseisen. De mensen die aan land werken voor Mercy Ships hebben wel betaalde functies. Bevoorrading van de schepen gebeurt vanuit Texas en Rotterdam. Ook dat zijn betaalde functies. Ons levensonderhoud wordt gefinancierd door vrienden, familie, kennissen en kerk. Deze mensen stellen ons in staat om dit werk te kunnen doen.

Hoe verliep de aanschaf van de apparatuur?

De Global Mercy is in China gebouwd en vandaaruit naar Antwerpen gevaren. In 2019, toen het schip in Antwerpen lag, is het grotendeels ingericht met medische apparatuur. De bevoorrading verloopt via Texas en Rotterdam. Langs deze logistieke kanalen kopen we ook de apparatuur in. Het supportteam zit in Amerika, waar momenteel drie medisch technici werken die de inkoop regelen van de apparatuur. Recent zijn ze versterkt door een collega medisch technicus uit Rotterdam. Van hieruit wordt dus ook de apparatuur aangeleverd. Apparatuur wordt aangeschaft vanuit de behoefte: wat hebben we nodig om onze programma’s goed te kunnen laten draaien?

We werken niet met tweedehands gedoneerde apparatuur

We werken niet met tweedehands gedoneerde apparatuur aan boord. We hebben kwalitatief goede apparatuur nodig, omdat ondersteuning en reparatie zich op afstand bevinden en continuïteit voor ons belangrijk is.

Bij aanschaf van bepaalde apparatuur raadpleeg ik collega’s in diverse ziekenhuizen in verschillende landen. Dan hoor ik graag hoe tevreden ze zijn, waarom ze voor een bepaald merk hebben gekozen en hoe het zit met eventuele storingen. Dit advies geef ik door aan mijn collega’s in Texas. Het voordeel hiervan is dat nieuwe collega’s aan boord vaak al bekend zijn met de apparatuur. Dit vereenvoudigt ook de trainingen. Wanneer we met firma’s in gesprek gaan over nieuwe apparatuur, krijgen we vaak korting bij aanschaf. Soms wordt de apparatuur zelfs compleet gedoneerd, inclusief de onderdelen. Maar het komt ook voor dat we de apparatuur in zijn totaliteit zelf aanschaffen en we gewoon de reguliere ziekenhuisprijs moeten betalen. Als de apparatuur is aanschaft, wordt deze verscheept vanuit Texas of vanuit Rotterdam.

Hoe verliep de inrichting van de Global Mercy in de praktijk?

We hebben de apparatuur van de Global Mercy aan boord getest en gecontroleerd. Van de 1200 stuks apparatuur waarvoor we een ingangscontrole hebben uitgevoerd, voldeden er rond de 60 stuks niet. Dit was naar mijn idee een vrij hoog percentage. Inmiddels werken we ernaartoe dat medische apparatuur, voordat het verscheept wordt, wordt gescreend, ofwel functioneel getest en gekeurd. Het inrichten van het schip met medische apparatuur was een zeer dynamische en hectische periode. We werkten samen met medisch technici van in totaal twaalf verschillende nationaliteiten. Ze kwamen onder andere uit Canada, de Verenigde Staten, Argentinië, België, Israël en dus ook Nederland.

Werkt iedereen op dezelfde manier?

Op basisniveau werken alle techneuten op dezelfde manier, maar qua specialistische kennis zie je echt grote verschillen. Het niveau van de algehele gezondheidszorg in Nederland is heel hoog en dat geldt ook voor de medische techniek. Er zijn mondiaal grote verschillen in het opleidingsniveau van medisch technici en het niveau in Nederland ligt hoog. Ik waardeer hierdoor de Nederlandse gezondheidszorg nog meer. Het is ongelooflijk welke vaardigheden wij allemaal leren in de opleiding.

De diversiteit in ons team levert een heel mooie dynamiek op. We kunnen per vraag kijken welke skills er aanwezig zijn op dat moment. En wie we daar het beste voor kunnen inzetten. Iedereen wil graag helpen.

Bij de ingebruikname van nieuwe apparatuur hebben we vooraf met het MT-team besproken of het doen van steekproeven een optie was, omdat het uiteraard efficiënter is dan alles testen. Toch hebben we ervoor gekozen om alles te testen en deze gedegen controle heeft ons veel problemen bespaard bij de ingebruikname van de apparatuur. Als je er tijdens het zorgproces achter komt dat dingen niet werken of onjuist geconfigureerd zijn, dan kost dat veel extra tijd, zorgen en energie. En het brengt ook uiteraard risico’s met zich mee. De oplevering en inrichting is toch een echte opsteker geweest waar ik professioneel heel veel van geleerd heb.

Waar ken je de VZI van?

Sinds mijn studietijd ben ik lid van de VZI, ik zag er het belang van in om een professioneel netwerk te hebben. Dat kan altijd handig zijn. Ook vind ik het nuttig om op de hoogte te blijven van alle ontwikkelingen en om de aangeboden trainingen te volgen. Het contact met collega’s en het uitwisselen van kennis is ook heel fijn. Ik heb heel veel profijt mogen ervaren door de jaren heen en dat werkt stimulerend. Onlangs, toen ik voor een verlofperiode terug was in Nederland, heb ik een opfriscursus Elektrische Veiligheid gevolgd. De VZI zorgt voor professionele ontwikkeling zodat je up-to-date kunt blijven.

VZI zorgt voor professionele ontwikkeling

In Nederland wordt er nogal eens gemopperd over het convenant ‘Veilige toepassing medische technologie’, maar aan boord heb ik er de meerwaarde van ingezien. Een goed aanschaftraject is heel belangrijk om problemen te voorkomen. Omdat wij aan boord op afstand zitten van de leveranciers is het van belang dat je bij aanschaf alles zo goed mogelijk regelt voor de verdere levenscyclus van de apparatuur.

Kan iedereen aan de slag bij Mercy Ships?

Wanneer je wilt werken aan boord van een Mercy Ship, doe je dit uiteraard uit eigen beweging en motivatie. Iedereen die op het schip heeft gewerkt, heeft het als heel verrijkend ervaren om aan boord geweest te mogen zijn. Het is een beetje paradoxaal: men geeft vrije tijd, maar is blij om aan boord te mogen zijn! Zo ervaar ik dit ook. Terugkijkend op de ruim vier jaar dat ik werkzaam ben bij Mercy Ships, is mijn leven verrijkt door de omgang met mensen met andere culturen en andere achtergronden. Het is bevrijdend om te zien hoe mensen in Senegal of Sierra Leone in het leven staan, als je kijkt naar hoe ze in staat zijn om de problemen in hun leven te accepteren. Zeker als je dit vergelijkt met de hoge levensstandaard in Nederland en hoe veel mensen hier alsnog niet tevreden zijn.

We moeten roeien met de riemen die we hebben

Op professioneel gebied geldt een beetje hetzelfde: we moeten roeien met de riemen die we hebben. Je krijgt te maken met een grote diversiteit aan apparatuur. Je hebt een team met drie medisch technici aan boord en daar moet je het mee zien te rooien. Je kan wel leveranciers opbellen, maar er zijn er maar weinig die in de gelegenheid zijn om naar Sierra Leone te komen. Je staat er alleen voor en dat is soms een uitdaging.

Als je van techniek houdt en je goed handleidingen kunt lezen dan kan je hier terecht. Ik wist weinig van CT-scanners, maar ik moest de problemen met de vorige CT-scanner wel zelf oplossen. Toen het schip in Tenerife lag heb ik het onderhoud van de CT gedaan, waar ik twee weken mee bezig ben geweest. Dan ken je de machine én de handleiding wel, het was een soort spoedcursus CT-scanner. Dit was voor mij een enorme stap voorwaarts. Als je de tijd hebt om het zelf uit te zoeken dan kan je gewoon heel veel zelf aanleren. Momenteel gaat het professioneler. We krijgen nu ook een advanced cursus voor de nieuwe CT-scanner van de fabrikant. We worden opgeleid op een niveau dat gelijk is aan die van een field service engineer. In het team proberen wij elkaar aan te vullen zodat we een mix aan kennis hebben. Vaktechnisch groeien we doorlopend.

Ik gun het iedereen om een tijdje aan boord te komen, als ze de mogelijkheid hebben, maar ik realiseer me ook dat niet iedereen dit kan vanwege achtergrond, familie of privéomstandigheden. Maar mocht je de mogelijkheid hebben, voor of na je pensioen, dan zou ik het gewoon doen!

We werken aan het plan om een klein team van medisch technici aan boord te laten komen tijdens de onderhoudsperiode, als het ziekenhuis niet als zodanig in bedrijf is. Dat is dan voor een periode van twee tot vier weken. Op die manier daalt de piekbelasting voor onze vaste technici en kunnen medisch technici die dat leuk vinden wel bij ons aan bood komen werken zonder dat zij zich voor een langere periode hoeven te committeren.

Wil je nog een boodschap meegeven?

Ja, het is een feit en een eyeopener: van de 8 miljard mensen die op deze wereld leven hebben 5 miljard mensen geen toegang tot veilige chirurgische zorg. Elk jaar overlijden 17 miljoen mensen door gebrek aan veilige, chirurgische zorg. Mercy Ships pakt dit probleem aan door directe zorg en operaties te bieden, door lokale gezondheidswerkers op te leiden, kennis te delen en door de infrastructuur van de gezondheidszorg te versterken. Er is nog een wereld te winnen.